Analiza DNA ze skonfiskowanej kości słoniowej pomaga śledczym i badaczom przyporządkować skradzione kły do konkretnych rodzin słoni – i kłusowników, którzy stali się ich celem.

Eksperci kryminalistyczni wykorzystują obecnie DNA z kłów słoni, aby dowiedzieć się więcej o siatkach przestępczych zajmujących się kłusownictwem i przemytem kości słoniowej. Zespół badawczy – składający się z naukowców z Center for Environmental Forensic Science oraz agentów Departamentu Bezpieczeństwa Wewnętrznego USA – przeanalizował DNA z 4 320 kłów słoni, które zostały skonfiskowane w latach 2002-2019. Jedno z odkryć zespołu, opublikowane 14 lutego w Nature Human Behavior, ujawniło, że za większość nielegalnego handlu kością słoniową w Afryce odpowiadają trzy główne grupy przestępcze.

Samuel Wasser, dyrektor Center for Environmental Forensic Science i jeden ze współautorów niedawno opublikowanej pracy, spędził ostatnie dwie dekady na opracowywaniu pionierskich technik kryminalistycznych, które analizują DNA z kłów słoni. Do 2004 r. Wasser i jego koledzy opracowali technikę, która porównuje DNA z kłów słoni z próbkami odchodów, aby ustalić, gdzie kły zostały nielegalnie pozyskane. W 2018 r. zespół Wassera przeanalizował kły przejęte z różnych transportów i stwierdził, że wiele z tych kłów pochodzi od tych samych słoni. Było to ważne odkrycie, ponieważ pomogło ujawnić, że trzy główne grupy przemytnicze z siedzibą w Kenii, Ugandzie i Togo stały za większością największych transportów kości słoniowej w tym kraju.

„Wyniki sugerują, że poszczególni handlarze eksportują dziesiątki transportów, a między handlarzami działającymi w różnych portach istnieją znaczne powiązania” – pisze Wasser.

Najnowszy projekt Wassera i jego zespołu rozpoczął się w lipcu 2019 r., kiedy władze Singapuru odkryły w kontenerze, który był w drodze z Demokratycznej Republiki Konga do Wietnamu, kły słoniowe o wadze dziewięciu ton. Następnie zespół badawczy przeanalizował te kły wraz z DNA z tysięcy innych kłów pochodzących z 49 różnych konfiskat, które miały miejsce w latach 2002-2019. Wyniki badań zespołu nie tylko potwierdziły ustalenia Wassera z 2018 r., ale wykazały, że te trzy siatki przestępcze są ściślej powiązane i stoją za większą liczbą nielegalnych transportów kości słoniowej, niż wcześniej sądzono.

W ramach tego trwającego wiele lat projektu badawczego zespół rozszerzył technikę kryminalistyczną łączącą DNA kłów z tą samą osobą i zaczął tworzyć powiązania między rodzicami, potomstwem i rodzeństwem słoni. Technika ta, znana jako „rodzinne dopasowywanie DNA”, jest szczególnie skuteczna w przypadku gatunków takich jak słonie, które pozostają w tej samej grupie rodzinnej przez całe życie. Doprowadziła ona badaczy do wniosku, że kły pochodzące od członków bliskiej rodziny zostały prawdopodobnie skłusowane w tym samym czasie lub przez tych samych przestępców. Jeśli ta technika brzmi znajomo, to dlatego, że jest to ta sama zasada, którą śledczy stosują do identyfikacji seryjnych morderców, takich jak Golden State Killer, dopasowując niezidentyfikowane próbki DNA z miejsc zbrodni do rodzinnego DNA.

W sumie odkryto ponad 600 takich powiązań rodzinnych. Te powiązania genetyczne – wraz z innymi dowodami, takimi jak dokumenty przewozowe i sprawozdania finansowe – pomogły śledczym połączyć punkty między poszczególnymi przejęciami i wzmocniły teorię, że główne ośrodki przemytu w Afryce znajdują się obecnie w Kampali w Ugandzie, Mombasie w Kenii i Lomé w Togo.

Agent specjalny John Brown III z Biura Bezpieczeństwa Wewnętrznego, który jest również współautorem badania, wyjaśnił agencji Associated Press, że te najnowocześniejsze techniki kryminalistyczne będą ważnym narzędziem dla władz zajmujących się dzikimi zwierzętami w przyszłości. Powiedział on, że w przeszłości jedno przejęcie kości słoniowej nie wystarczyło, aby władze zidentyfikowały organizację stojącą za przestępstwem, ale nowe powiązania genetyczne mogą pomóc w „ostrzeganiu nas o powiązaniach między poszczególnymi przejęciami”. Brown dodał również, że „ten wspólny wysiłek z pewnością stanowił podstawę wielu międzynarodowych dochodzeń, które nadal są w toku”.